Ethical Readiness Check voor drone-innovaties
Hoe ethisch is jouw drone?
Bedrijfswaarden
| 1 - Onethisch | 2 - Onverschillig | 3 - Goed bedoeld | 4 - Te goeder trouw | 5 - Filantropisch | |
|---|---|---|---|---|---|
|
Vindt er ethische toetsing plaats in het bedrijf?
Is deze scan de eerste kennismaking met ethische toetsing, of wordt er al informeel of officieel en structureel over ethische aspecten nagedacht in projecten?
|
Ethische toetsing wordt ontweken; problemen en risico’s worden ontkend. Men zoekt mazen in de wet.
|
Vindt men niet van belang.
|
Expliciete toetsing nog niet nodig gebleken. Of toetsing wel geprobeerd in te voeren maar nog niet gelukt.
|
Regelgeving en beroepscodes worden nageleefd.
|
Regels worden gewetensvol nageleefd; niet alleen naar de letter maar ook naar de geest van de wet.
|
|
Heeft het bedrijf een maatschappelijke missie?
Is er een strategische visie waarin de producten van het bedrijf worden verbonden aan goede doelen? Denk aan Sustainable Development Goals, klimaatdoelen, humanitaire doelen, een zelf geformuleerd goed doel. Hoe wordt gereageerd op maatschappelijke weerstand?
|
Bedrijfsdoel is omstreden.
Ethiek enkel als window dressing.
|
Niet over nagedacht dat een missie ontbreekt, geen idee of bedrijfsdoel goed of omstreden is.
|
Niet uitdrukkelijk geformuleerde missie, maar bedrijfsactiviteiten dienen een goed doel.
Men volgt wet- en regelgeving en dat leidt tot wenslijk beleid.
Er zijn ethische bezwaren die men al probeert te ondervangen.
|
Wetten zoals AVG of milieu-wetgeving worden keurig nageleefd; niet alleen naar de letter, maar ook naar de geest.
Er is een ethische beroepscode.
|
Filantropische doelstelling, bedrijfsactiviteiten zijn vanuit intrinsieke motivatie gericht op een goed doel.
Kader zoals Sunstainable Development Goals is deel van beleid.
|
Doel en toepassing van drone
| 1 - Onethisch | 2 - Onverschillig | 3 - Goed bedoeld | 4 - Te goeder trouw | 5 - Filantropisch | |
|---|---|---|---|---|---|
|
Dient de innovatie een goed doel?
Denk aan functie van de specifieke drone, maar ook aan het grotere perspectief. Spelen goede doelen geen rol, vormen ze een kader of zelfs een strategisch startpunt? Is het doel controversieel en begeeft men zich op een hellend vlak?
|
Men is zich bewust dat het doel bedenkelijk of omstreden wordt gevonden (al te plat financieel gewin; slecht voor milieu; discriminerend, onderdrukkend voor groepen mensen).
|
Vindt men niet van belang.
|
Niet om die reden gekozen, maar innovatie heeft goed doel.
|
Dient een goed doel en dat is een bewuste keuze.
|
Innovatie is uitdrukkelijk gericht op bijdrage aan betere wereld
|
|
Zijn er conflicterende waarden?
Het doel is wellicht niet eenduidig. Hoe wordt er omgegaan met conflicterende belangen en waarden?
|
Ook al gaat dat ten koste van de belangen en waarden van anderen, wordt de innovatie geoptimaliseerd voor de opdrachtgever.
|
Het wordt voor lief genomen dat de innovatie voor de een goed is, maar slecht voor anderen.
|
Er blijken geen conflicterende waarden.
Of ondanks inspanningen voor afstemming tussen belanghebbenden blijven er waarden en belangen botsen.
|
Er is rekening gehouden met waarden van belanghebbenden.
|
Er wordt actief gestreefd naar inspraak van verschillende belanghebbenden om tot overeenstemming over waarden te komen.
|
|
Zijn er bijbedoelingen (heimelijk)?
|
Er zijn bijbedoelingen, een dubbele agenda, die wordt verborgen wordt gehouden.
|
Men kijkt liever weg
|
|
Er is een goed doel zonder bijbedoelingen.
|
Er wordt goed in het oog gehouden wat het doel is.
|
|
Werkt de drone voor het beoogde doel?
|
Ondanks falende werking voor beoogde doel, wordt de innovatie ongewijzigd doorgezet.
|
Vraag wordt niet gesteld
|
Werkt voor een goed doel, hoewel dat niet nagestreefd werd.
De werking voor het doel is problematisch maar wordt goed in de gaten gehouden.
|
Werkt zoals bedoeld.
|
Werkt voor beoogde doel en werking wordt bijgestuurd op basis van bijstelling van het doel.
|
|
Kan de drone worden misbruikt, voor oneigenlijk doelen?
Naast of in het verlengde van misbruik en oneigenlijk gebruik, kunnen functie en doel van de innovatie ook verschuiven: function creep. Dan is er een probleem met doelbinding
|
Oneigenlijk gebruik is mogelijk en te verwachten. Men laat het gebeuren, ook al leidt dit tot function creep en een glijdende schaal.
|
Niet gedacht aan oneigenlijk gebruik of function creep of glijdende schaal.
|
Geen aandacht voor, maar levert geen probleem op.
Ondanks voorzorg, toch een probleem.
|
Doel wordt goed voor ogen gehouden.
|
Doel wordt goed voor ogen gehouden en het ontwerp is erop gericht om oneigenlijk gebruik te voorkomen.
|
Neveneffecten van de drone
| 1 - Onethisch | 2 - Onverschillig | 3 - Goed bedoeld | 4 - Te goeder trouw | 5 - Filantropisch | |
|---|---|---|---|---|---|
|
Zijn er neveneffecten op de mens?
Drones werken typisch op afstand en deels automatisch. Zorgt dit voor bij operator, client, of omstander voor verlies van menselijkheid, vervreemding? Denk aan verlies van controle, autonomie, privacy, veiligheid; en aan veroorzaken van onverschilligheid. Wordt er met zulke effecten rekening gehouden?
|
Neveneffecten zijn bekend maar worden bewust niet opgelost.
|
Geen aandacht voor neveneffecten, mogelijk wel probleem.
|
Geen probleem met neveneffecten. Of veel aandacht voor neveneffecten, maar desondanks probleem.
|
Er is aandacht voor anticipatie, voorkomen en verhelpen van neveneffecten.
|
Er word gestreefd naar beheersing van neveneffecten en gezocht naar meervoudige waardencreatie.
|
|
Zijn er neveneffecten op de maatschappij?
De toepassing op afstand en deels geautomatiseerd kan zorgen voor onbedoelde sociale effecten: verlies of verplaatsing van banen, bevoorrechting of benadeling van groepen, oneerlijke verdeling van lusten en lasten. Worden deze effecten meegewogen?
|
Als boven
|
Als boven
|
Als boven
|
Als boven
|
Als boven
|
|
Zijn er neveneffecten op het milieu?
Heeft de drone veel impact op het milieu? Denk aan materiaalgebruik en energiegebruik, in zowel de productie, het gebruik of bij afdanken van de drone. Heeft de functie waarvoor de drone wordt toegepast (onbedoelde) milieu-effecten, zoals vervuiling, landschapsbederf, biodiversiteit, verspillend gedrag)? En hoe wordt met deze effecten omgegaan?
|
Als boven
|
Als boven
|
Als boven
|
Als boven
|
Als boven
|
Beroepsverantwoordelijkheid
| 1 - Onethisch | 2 - Onverschillig | 3 - Goed bedoeld | 4 - Te goeder trouw | 5 - Filantropisch | |
|---|---|---|---|---|---|
|
Is er ruimte voor kritische mening?
Is er ruimte voor kritiek, voor een afwijkende mening, voor gewetensbezwaren? Hoe wordt omgegaan met klokkenluiders?
|
Medewerkers met kritiek, klokkenluiders, worden gezien als nestvervuilers en worden tegengewerkt.
|
Men is blind voor kritiek.
|
Kritische mening wordt gewaardeerd, maar is ook nooit een probleem. Kritiek wordt gehoord, maar leidt nog niet tot verbeteringen.
|
Er wordt geluisterd naar kritiek en verbeteringen worden nagestreefd.
|
Men spant zich in om te leren van kritiek. Een kritische mening wordt aangemoedigd, klokkenluiders worden positief gewaardeerd.
|
|
Vindt er ethische professionalisering plaats?
Is er een cultuur en een organisatiestructuur om te leren van fouten?
|
Er heerst een doofpotcultuur, misstanden en fouten worden ontkend.
|
Geen aandacht voor ethische aspecten waardoor niet geleerd wordt.
Of aandacht voor ethiek is voornamelijk windowdressing.
|
Geen aandacht voor ethische aspecten waardoor niet geleerd wordt.
Of aandacht voor ethiek is voornamelijk windowdressing.
|
Er wordt geleerd, er is een ethische cultuur.
|
Lerende organisatie is strategisch beleid: er is een goed werkende structuur om van voorkomende gevallen te leren.
|
Resultaten
Bedrijfswaarden
- / 5
Doel en toepassing van drone
- / 5
Neveneffecten van de drone
- / 5
Beroepsverantwoordelijkheid
- / 5
Totaalscore
- / 5
1 - Onethisch
2 - Onverschillig
3 - Goed bedoeld
4 - Te goeder trouw
5 - Filantropisch